Mendele: Yiddish literature and language ______________________________________________________ Contents of Vol. 08.086 November 18, 1998 1) Meyer Yelin un Yekhiel Shraybman - laureatn (Sholem Berger) 2) Avrohom Harchik (Herman Taube) 3) Statue of Liberty (Mendy Fliegler) 4) Baseball in Yiddish (W.H. Phillips) 5) "Korohod" (Iosif Vaisman) 6) "Korohod" (Jack Engelhardt) 7) "Korohod" (Samuel Batt) 8) Dona dona (Tsuguya Sasaki) 9) shtramel and leykekh (David Herskovic) 1)---------------------------------------------------- Date: Sun, 15 Nov 1998 22:56:21 -0500 (EST) From: "Sholem Berger" Subject: Meyer Yelin un Yekhiel Shraybman - Zalmen Reyzen-premye laureatn Meyer Yelin un Yekhiel Shraybman -- laureatn fun der Zalmen Reyzen-premye af ir zitsung, dem 18tn oktober 1998, hot di Fundatsye far yidisher shprakhkultur a"n Binyumen Shekhter tsugeteylt di "bal-loshn-premye a"n Zalmen Reyzen" di tsvey bavuste proze-shraybers MEYER YELIN (yisroel) un YEKHIEL SHRAYBMAN (keshenev, moldove). di beyde laureatn tseykhenen zikh oys mit a raykh un yoderdikn loshn, vi oykh mit a pozitiver batsiung tsum vayterdikn vuks fun der yidisher shprakh. di Zalmen Reyzen-premye hot men in frierdike yorn tsugeteylt dem Yivo, dem zhurnal Goldene keyt un der yugnt-organizatsye Yugntruf --- Yugnt far yidish un ir zhurnal Yugntruf, far zeyer pionirisher role baym kultivirn un baraykhern di yidishe kulturshprakh. kontaktirn: Nekhe Farber, (212) 787-6675 Sholem Berger 2)---------------------------------------------------- Date: Fri, 13 Nov 1998 12:15:06 -0500 (EST) From: HTaube218@aol.com Subject: Avrohom Harchik "Besser shpeter vi kainmol". Avrohom Harchik, a youngerman fun 85 yur young - kain-ein-horo, (a geboyrener in shtettl Tulishkov, in Poyln, in December, 1913) a man vos hot ibergelebt dem Churban Europa in lagern fun Poizen biz Auschwitz,hot in harbst fun zain learoisgegebn zain e r s h t bichl poezie: "Es geit avek a Dor", a zamlung fun 120 gedichten velche zenen gedrukt geven in farsheidene Yiddishe publikatzies un tzaitshriften. Zaine lieder un poemes zenen gevidmet zaine noenste, wos zenen umgekumen in Churben Europe, zaine Bundishe chaverim, mit velche er hot tzuzamen gekemft, zain troym vegn sholem in Yisroel, un zaine fraint in Miami, tzvishen welche er iz tetig, un zain libshaft tzu di natur: "A taich, vi prechtig er zol nit zain, hot nit lieb tzu zain alain, er ruft tzu shiflen, bodn, shvimen, alle di, vus tzu im nor kumen. er will in zumer nit kain ru, hob hanoe fun taich oych du..." Avrohom Harchik's leben iz interesant un an inspiratzie punkt vie zaine lieder. Zain gantz leben iz er geven, un iz, tetig in der Bundisher bavegungzain bildung hot er gekrogen in chaidorim, ovnt-kursen un durch lainen undzere klassiker. Geven tetig in der Bundisher yognt organizatzies: "Tzukunft" un "Morgnshtern", geven tetig in der untererdisher bavegung fun BUND in der tzait fun churban, geven farshikt in Auschwitz un hot ubergelebt di selekcies tzulib zain kenen shnaideray. Geven tzwishen di onfirer fun der Bundisher hilf gruppe in Auschwitz, velche hobn getzailt 16 mitglider, ungefirt fun a 3-ling: Kuyawski, Litmanowicz un Harchik. In 1945 hot Harchk mitgemacht dem Toyten-martsh aroys funAuschwitz biz Dachau un iz bafrait gevorn fun di Amerikaner Armey. Er iz gekumem kain Amerike in yor 1951' vu er iz glaich gevorn tetig in Arbeter Ring als mitgrinder un sekretat fun Michal Klepfish Yiddish-redendikn tzwaig', geven a mitglid fun shtotishn komitet fun Arbeter Ring, "Bund" un mitglid fun der "forverts asociacie. Far zaine 19 yor in Miami iz er tetig in YIVO, Yiddish club'n, Arbeter Ring, tzvaig 679 un iz a shtendikermitarbeter fun Yiddishn "Forverts" vi er shraibt barichten vegn alle Yiddish tetikaitm in Miami un umgegnt. Trotz zaine alle aktiviten, hor Harchik nit oyfgehert shaibn zaine lieder welche hobn gefunen grois anerkenung tzwishen di lainer fur ziurnan: "Der Onhaib", vemens redaktor , Alek Silver, hot redagirt di zamlung "Es gait avek a velt". In dem araifir tzu dem bichl lieder shraibt der redaktor fun "Der Onhaib", Alek Siver: "Di hoipt sibe vos hot bavizn dem dichter Avrohom Harchik aroystzugebn zaine lieder, nit tzu lozn di welt fagesn di shoiderleche shchite ibern Yiddishn folk." Dos bichl iz a vertfuller baishtayer tzu der literatur fun churban, a virdike matzieia tzu zaine tarste un libste, tzu a dor vos iz avek un iz mer nishto, oib baim lainen vet ir oisvishe a trer, vet dos zain far dem dor velche hobn keinem nit ibergelozt zai tzu gedenkn... Mir wuntchen Avrohom Harchik noch asach sheferise, gesunde yorn. Herman Taube 2)---------------------------------------------------- Date: Fri, 13 Nov 1998 09:31:38 -0500 (EST) From: emms2@juno.com (mendy fliegler) Subject: Statue of Liberty Tayere Khevre un Khevretes, Letste vokh is geven der andenk fun dem 'Statue of Liberty' munument in Nyu York. Un ikh vil aykh zogn az di poemes vus ikh hob tsunoyfgepatshket, hob ikh aleyn ibergezetst (aleyn iz di neshome reyn...) Nu, ven ikh zets iber mayn arbet, farges ikh take fun 'meter', un shrayb nor az der gayst un meynung zol leybn un blaybn epes a forshung... Ot iz di poeme far dem munument... Dortn Shteyt a Froy Dortn shteyt a froy, Oyf der linker zayt fun der Velt, Un oyf der rekhter zayt fun Amerike... Lebn a shtot mit a sakh Yidn... Un zi halt a bikhl in eyn hand- Un a groyse likht in der anderer. Voszhe shteyt zi dortn? Mit a lang kleydl, a dine. In vinter iz zi nisht kalt, Un in zumer iz zi nisht heys! Ober vayl zi shteyt, Lost zi take arayn mentshn... Pleytim...(Fun der gantser velt, Zog ikh aykh).. kalerley mentshn. Aderabe, in di hayntike teyg iz zi nor an eyntsike dortn... Un a sakh mer mentshn Khapn zikh arayn aher... Nu, m'stame vet geven kday... Avektsushteln fil mer azelkhe froyen... In adere pletzer in Amerike?? Yo oder nisht? Fregzhe farvos? Vayl aza Froy fartaydikt Fridn! Un mentshn darfn hobn a simen, Mit vos tsu derkenen Amerike.... Dear Friends, Last week was the remembrance of the (dedication of) the Statue of Liberty in New York. And I want to tell you that the poems I have slapped together, I translated myself, ((to do it yourself)... keeps ones own soul 'clean')) So, when I translate my own work, I forget about meter, and only write so that the spirit and meaning lives and remains something of a creation. Here is the poem for the monument... There stands a Woman There stands a woman, On the left side of the World, And on the right side of America... Near a city with many people, she stands.. And holds a book in one hand-- And a large lamp in the other. So why is she standing there?? With a long dress, a thin one? In the winter she's not cold, And in the summer not hot? Well, there she stands, And really allows people in: Refugees, (from the whole World, I tell you), all kinds of people... So, nevertheless, in these days, She's the only one there... And many more people, Find their way here... So, wouldn't it therefore be worth it, If many more women like her, Would be placed in other places In America...Right or Wrong?? Why..do you ask? Because such a woman defends Freedom! And people need someone to indicate How to recognize America... Mendy Fliegler 4)---------------------------------------------------- Date: Thu, 12 Nov 1998 19:47:17 -0500 (EST) From: "W.H. Phillips" Subject: Baseball in Yiddish If I may say so, "beysbol" has a distinctly Sephardic-Ladino ring. On the other hand "hilke pilke" is a wonderful sounding name for anything, including beysbol. On the matter of Prof. Wisse, I think we all agree. When someone comes to your door to report that your roof is in flames, you don't criticize their manner and dress. You call the fire department. In response to Giancarlo Canton, could the dance be a Russian "khorovod" typographically mangled? A sheynem dank, W.H. Phillips 5)---------------------------------------------------- Date: Thu, 12 Nov 1998 19:23:11 -0500 (EST) From: Iosif Vaisman Subject: "Korohod" Russian _khorovod_ means round dance. In various southwestern Russian dialects it's _korovod_, _karagod_, or _korogod_. Linguists might be interested in this double replacement: common Russian "v"-"g", then Russian-Yiddish "g"-"h". Iosif Vaisman 6)---------------------------------------------------- Date: Thu, 12 Nov 1998 21:30:54 -0500 (EST) From: BubEZadE@aol.com Subject: "Korohod" Re Giancarlo Canton's question on Sholem Aleichem's Korohod- Yes, it is a Russian word which means a dance done in a circle with singing. Jack Engelhardt 7)---------------------------------------------------- Date: Fri, 13 Nov 1998 10:03:18 -0500 (EST) From: samuel batt Subject: "Korohod" I am a Yiddh writer,and in my writings you could find this word. IT IS A UKRAINIAN AND RUSSIAN WORD "KHOROVOD" which was assimilated by Yiddish and became KOROHOD. It is a Ukrainian folks-dance. They dance it in a circle. It iz similar to Rumenian and Israeli "HORA" but in the Ukraine it is much more ardent and fast. It is also in Polish "KOROWOD" with a sort of coma over the o. Samuel Batt 8)---------------------------------------------------- Date: Sun, 15 Nov 1998 04:43:37 -0500 (EST) From: "Tsuguya Sasaki" Subject: Dona dona Tsi ken emetser di emese etimologye fun _dona dona_? A por forshers vos ikh ken hobn getaynet un afile geshribn in zeyere bikher, az _dona_ iz a farkirtsung fun _adonAy_ (dafke in sfardishn aroysreyd). Zey kenen nit, farshteyt zikh, keyn hebreish keyn yidish, nit redndik vegn dem ashkenazishn aroysreyd fun hebreish. Mir dakht zikh, az s'iz ummeglekh, az _adOynoy_ (in ashkenazishn aroysreyd) ken vern _dona_ mit der farenderung funem aktsentirtn traf _doy_ tsu _do_. Ikh bin poshet tshikave tsu visn dem emes. A dank fun faroys. Tsuguya Sasaki Kyoto, Yapan 9)---------------------------------------------------- Date: Sun, 15 Nov 1998 09:40:55 -0500 (EST) From: David Herskovic Subject: shtramel and leykekh Where do the words 'shtramel' (the fur hat worn by khsidim on shabes) and 'leykekh' (sponge cake) stem from? David Herskovic ______________________________________________________ End of Mendele Vol. 08.086 Address for the postings to Mendele: mendele@lists.yale.edu Address for the list commands: listproc@lists.yale.edu Mendele on the Web: http://www2.trincoll.edu/~mendele http://metalab.unc.edu/yiddish/mendele.html